Văn Hóa Đọc Sách Của Người Nga – Tinh Thần Tri Thức Vượt Thời Đại
Trong bức tranh đa dạng của các nền văn hóa trên thế giới, văn hóa đọc sách của người Nga nổi bật như một nét đặc trưng sâu sắc và lâu đời. Từ thời Sa hoàng cho đến kỷ nguyên số, người Nga luôn coi sách là “bạn đồng hành tinh thần” không thể thiếu. Tình yêu sách và tri thức đã ăn sâu vào đời sống hàng ngày của họ, thể hiện qua từng gia đình, thư viện, nhà sách và thậm chí là trên tàu điện ngầm.
Vậy điều gì đã làm nên một nước Nga yêu sách đến thế? Hãy cùng khám phá nét đặc trưng này trong bài viết dưới đây.
1. Nước Nga – Quốc Gia Của Những Người Yêu Sách
1.1. Lịch sử gắn bó với sách và tri thức
Văn hóa đọc ở Nga bắt nguồn từ rất sớm, khoảng thế kỷ 10 khi đạo Chính Thống giáo Đông phương du nhập vào Nga từ Byzantium. Cùng với đó, chữ viết Cyrillic và việc sao chép sách bằng tay đã đặt nền móng cho truyền thống đọc – học sâu sắc.
Đến thế kỷ 18–19, khi thời kỳ Phục hưng văn học Nga bùng nổ với những tên tuổi như Pushkin, Tolstoy, Dostoevsky, Gogol, Turgenev, nước Nga chính thức bước vào kỷ nguyên vàng son của tri thức. Trong thời kỳ Liên Xô, sách thậm chí được xem là công cụ giáo dục và tuyên truyền hàng đầu, dẫn đến sự phát triển rực rỡ của ngành xuất bản.
1.2. Người Nga đọc mọi nơi, mọi lúc
Khác với nhiều quốc gia chỉ đọc sách trong không gian tĩnh lặng, người Nga đọc trên tàu điện ngầm, trong công viên, quán cà phê, và tại nhà riêng. Những cuốn sách giấy vẫn hiện diện khắp nơi, bất chấp sự phát triển của công nghệ. Thói quen này ăn sâu vào đời sống như một phần văn hóa không thể tách rời.
2. Vì Sao Người Nga Yêu Sách Đến Vậy?
2.1. Giáo dục cổ vũ đọc sách từ nhỏ
Ngay từ cấp mẫu giáo, học sinh Nga đã được làm quen với sách tranh, truyện dân gian và thơ ca cổ điển. Ở cấp tiểu học và trung học, chương trình bắt buộc học sinh phải đọc và thảo luận hàng loạt tác phẩm kinh điển của Nga và thế giới như:
-
“Chiến tranh và Hòa bình” – Lev Tolstoy
-
“Tội ác và Hình phạt” – Fyodor Dostoevsky
-
“Người anh hùng của thời đại chúng ta” – Mikhail Lermontov
-
“Thép đã tôi thế đấy” – Nikolai Ostrovsky
Không chỉ đọc để biết, học sinh còn phải viết cảm nhận, phân tích nhân vật, và tranh luận tư tưởng, qua đó hình thành tư duy phản biện và tình yêu tri thức bền vững.
2.2. Sách là biểu tượng tri thức và phẩm chất con người
Trong xã hội Nga, người yêu sách được đánh giá là có chiều sâu văn hóa và trí tuệ. Tặng sách cho nhau là một nét đẹp truyền thống trong các dịp như sinh nhật, năm mới hoặc lễ tốt nghiệp. Tại nhiều gia đình, có cả những tủ sách lớn như một phần trang trí và di sản truyền thống.
2.3. Hệ thống thư viện và nhà sách rộng khắp
Nga có mạng lưới thư viện công cộng đồ sộ, với hơn 130.000 thư viện trải dài trên toàn quốc. Riêng Thư viện Quốc gia Nga tại Saint Petersburg là một trong những thư viện lớn nhất thế giới, sở hữu hàng triệu đầu sách quý hiếm. Tại các thành phố lớn như Moscow, Kazan, Yekaterinburg, bạn dễ dàng bắt gặp những nhà sách độc lập với hàng ngàn đầu sách đủ mọi thể loại.
3. Các Thể Loại Sách Được Ưa Chuộng Ở Nga
3.1. Văn học cổ điển Nga
Không có gì ngạc nhiên khi các tác phẩm văn học Nga thế kỷ 19 luôn nằm trong top bán chạy tại thị trường nội địa. Người Nga không chỉ đọc một lần mà còn đọc đi đọc lại, mỗi lần với góc nhìn khác nhau.
3.2. Triết học và chính trị
Do lịch sử nhiều biến động, người Nga có thói quen đọc để suy ngẫm, lý giải các vấn đề xã hội và con người. Các tác phẩm của Nietzsche, Kant, Karl Marx, và những cây bút phê bình xã hội hiện đại luôn có lượng độc giả lớn.
3.3. Sách khoa học và lịch sử
Người Nga đặc biệt yêu thích khoa học vũ trụ, vật lý, và lịch sử dân tộc. Các cuốn sách viết về cuộc đua không gian, về chiến tranh Vệ quốc hay tiểu sử các nhà khoa học Nga luôn thu hút độc giả từ học sinh đến người già.
3.4. Sách thiếu nhi
Những tác phẩm thiếu nhi của Nga như “Cô bé Masha và chú gấu”, “Bài học của bác mèo Leopold”, “Cánh đồng thần kỳ” đã trở thành biểu tượng tuổi thơ, không chỉ ở Nga mà còn lan ra nhiều nước.
4. Văn Hóa Đọc Trong Thời Kỳ Hiện Đại
4.1. Đọc sách điện tử và audiobook phát triển mạnh
Người Nga không nằm ngoài xu hướng công nghệ. Những năm gần đây, sách điện tử (ebook) và sách nói (audiobook) đã bùng nổ tại Nga với các nền tảng như:
-
LitRes – kho sách điện tử lớn nhất nước Nga
-
Storytel Nga – ứng dụng sách nói được ưa chuộng
-
MyBook.ru – dịch vụ thuê bao sách số theo tháng
Điều đặc biệt là dù dùng thiết bị điện tử, người Nga vẫn duy trì thói quen đọc sâu thay vì chỉ lướt qua.
4.2. Phong trào trao đổi sách miễn phí
Tại các công viên, trạm tàu điện ngầm hay thậm chí là trong các khu chung cư, nhiều “tủ sách miễn phí” (Free Library) được dựng lên, nơi người dân có thể đặt sách cũ – lấy sách mới. Đây là một phong trào xã hội tự nguyện, thể hiện tinh thần chia sẻ tri thức của cộng đồng.
4.3. Sự lên ngôi của các hội sách, café sách
Hằng năm, Nga tổ chức hàng chục hội chợ sách quốc tế tại Moscow, Saint Petersburg và các thành phố lớn. Không chỉ trưng bày sách, các hội sách còn có hoạt động giao lưu tác giả – độc giả, diễn thuyết, ký tặng sách…
Bên cạnh đó, mô hình café sách đang nở rộ với các không gian kết hợp đọc sách – làm việc – trò chuyện văn hóa, tạo nên lối sống đọc đầy tinh tế và hiện đại.
5. Người Nga Và Những Tác Giả Kinh Điển
Không thể nhắc đến văn hóa đọc của người Nga mà thiếu đi những tên tuổi đã định hình tinh thần và tư tưởng của dân tộc:
-
Aleksandr Pushkin – “cha đẻ của văn học Nga hiện đại”
-
Lev Tolstoy – tác giả vĩ đại của Chiến tranh và Hòa bình, Anna Karenina
-
Fyodor Dostoevsky – với những kiệt tác khai thác chiều sâu tâm lý
-
Anton Chekhov – nhà viết truyện ngắn được yêu mến toàn cầu
-
Vladimir Nabokov – kết hợp ngôn ngữ Nga – Anh trong những tiểu thuyết độc đáo
Thế hệ trẻ Nga ngày nay vẫn tiếp tục đọc và tự hào về những tác giả này như một phần không thể thiếu của bản sắc văn hóa.
6. Ảnh Hưởng Của Văn Hóa Đọc Đến Xã Hội Nga
-
Tư duy sâu sắc và phân tích logic: Thói quen đọc sách giúp người Nga hình thành tư duy phản biện tốt, đặc biệt trong các lĩnh vực chính trị, khoa học, triết học.
-
Nền học thuật vững chắc: Nga luôn là một trong những quốc gia có nền học thuật mạnh, với số lượng lớn nhà khoa học, kỹ sư, nhà văn tên tuổi.
-
Tinh thần độc lập, tự học cao: Người Nga thường có xu hướng tự nghiên cứu, học hỏi qua sách thay vì phụ thuộc vào giáo trình sẵn có.
-
Thẩm mỹ văn hóa cao: Tình yêu sách song hành với tình yêu nghệ thuật – điều này lý giải vì sao Nga có nền sân khấu, âm nhạc và hội họa rất phát triển.
7. Kết Luận
Văn hóa đọc sách của người Nga là một nét đẹp bền vững, không bị mai một dù thế giới chuyển mình mạnh mẽ về công nghệ. Với người Nga, sách không chỉ là nguồn tri thức mà còn là người bạn, người thầy, là lẽ sống. Trong mỗi trang sách là cả lịch sử, tinh thần và khát vọng của một dân tộc yêu tri thức và khao khát khám phá những chân trời mới.
Xem thêm:
