Trung Quốc Chủ Động Đàm Phán Thương Mại Với Mỹ

Ngày 18/4/2025, Tổng thống Donald Trump khiến giới truyền thông và thị trường quốc tế bất ngờ khi tuyên bố Trung Quốc đã chủ động liên lạc trở lại với Mỹ để nối lại đàm phán thương mại. Đây là diễn biến mới nhất trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ – Trung đã kéo dài hơn một năm với hàng loạt biện pháp áp thuế và hạn chế kinh tế qua lại.

Thông tin này không chỉ tác động đến mối quan hệ song phương mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến thị trường tài chính, chuỗi cung ứng toàn cầu và chính sách công nghệ, bao gồm cả tương lai của TikTok tại Mỹ – một vấn đề vốn đã gây tranh cãi gay gắt.

Trung Quốc Chủ Động Đàm Phán Thương Mại Với Mỹ

Tình hình thương mại Mỹ – Trung trước thời điểm 18/4

Các biện pháp trả đũa qua lại

Từ đầu năm 2024, chính quyền Trump đã khởi động loạt biện pháp trừng phạt thương mại nhằm vào Trung Quốc với cáo buộc “thao túng tiền tệ”, “trợ cấp doanh nghiệp nhà nước” và “ăn cắp công nghệ Mỹ”. Các biện pháp bao gồm:

Tăng thuế nhập khẩu lên 25% đối với hơn 300 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc.
Hạn chế xuất khẩu công nghệ cao, đặc biệt là chip bán dẫn và AI, sang Trung Quốc.
Đưa hàng chục công ty Trung Quốc vào danh sách đen, trong đó có cả các tập đoàn công nghệ lớn như Huawei, BYD và SenseTime.

Phía Trung Quốc cũng không ngồi yên. Bắc Kinh đã đáp trả bằng:

Áp thuế cao lên nông sản Mỹ, đặc biệt là đậu nành, ngô và thịt bò.
Hạn chế các hãng Mỹ hoạt động tại Trung Quốc, bao gồm Apple, Tesla và Microsoft.
Gia tăng đầu tư vào công nghệ nội địa, đẩy mạnh chiến lược “tự lực tự cường”.

Động thái bất ngờ: Trung Quốc chủ động liên lạc

Phát biểu của ông Trump

Tại một cuộc họp báo ngắn vào sáng 18/4, Tổng thống Donald Trump phát biểu:

“Phía Trung Quốc đã chủ động liên lạc với chúng tôi để nối lại các cuộc đàm phán thương mại. Họ đã gửi tín hiệu thiện chí, và chúng tôi sẽ lắng nghe, nhưng không vội vàng.”

Cùng lúc, ông Trump khẳng định sẽ hoãn việc đưa ra quyết định về TikTok tại Mỹ cho đến khi hai bên đạt được một số tiến triển trong đàm phán thương mại.

Ý nghĩa của hành động từ Bắc Kinh

Việc Trung Quốc chủ động liên hệ cho thấy áp lực kinh tế trong nước đang tăng cao. Nền kinh tế Trung Quốc hiện đối mặt với:

Tăng trưởng GDP quý I/2025 chỉ đạt 3,2%, thấp nhất trong 15 năm.
Làn sóng thất nghiệp ở các thành phố công nghiệp.
Lượng đầu tư nước ngoài suy giảm do tâm lý e ngại rủi ro chính trị và thương mại.

TikTok và mối liên hệ với thương mại

TikTok – mạng xã hội đình đám thuộc sở hữu của ByteDance (Trung Quốc) – từ lâu đã trở thành tâm điểm trong cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung.

Tổng thống Trump từng yêu cầu TikTok phải bán lại mảng hoạt động tại Mỹ cho một công ty nội địa, nếu không sẽ bị cấm hoạt động. Tuy nhiên, theo phát ngôn mới nhất ngày 18/4, ông Trump tạm hoãn quyết định này, viện dẫn lý do:

“Thỏa thuận liên quan đến TikTok sẽ chỉ được xem xét sau khi vấn đề thương mại được giải quyết ổn thỏa. Chúng ta không thể tách rời công nghệ khỏi thương mại.”

Đây là chiến lược được các nhà phân tích đánh giá là “liên kết đòn bẩy”, giúp Mỹ có thêm lợi thế trên bàn đàm phán.

Phản ứng của thị trường và các bên liên quan

Thị trường tài chính khởi sắc

Ngay sau phát biểu của ông Trump, thị trường phản ứng tích cực:

Chỉ số Dow Jones tăng hơn 400 điểm.
Giá cổ phiếu của Apple, Qualcomm, Nvidia tăng mạnh, kỳ vọng sẽ sớm nối lại hợp tác công nghệ.
Đồng nhân dân tệ phục hồi nhẹ so với USD sau nhiều tuần giảm giá.

Doanh nghiệp Mỹ tỏ ra thận trọng

Nhiều tập đoàn Mỹ có mặt tại Trung Quốc như Tesla, Starbucks, Walmart cho biết sẽ theo dõi sát diễn biến đàm phán. Họ hy vọng có thể duy trì hoạt động ổn định nếu rào cản thuế được gỡ bỏ.

Liệu đàm phán sẽ thành công?

Điểm nghẽn cốt lõi

Mặc dù tín hiệu đàm phán là tích cực, song các chuyên gia cảnh báo vẫn còn nhiều điểm nghẽn lớn:

Chính sách trợ cấp của Trung Quốc đối với doanh nghiệp nhà nước.
Quy định ép chuyển giao công nghệ cho công ty Trung Quốc khi doanh nghiệp nước ngoài đầu tư.
Quyền sở hữu trí tuệ – vấn đề mà Mỹ coi là không thể nhân nhượng.

Kỳ vọng từ cộng đồng quốc tế

Các nước như Nhật Bản, Đức, và Liên minh châu Âu hy vọng Mỹ – Trung có thể đạt thỏa thuận để giảm rủi ro địa chính trị và ổn định chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng và công nghệ.

Tác động toàn cầu của đàm phán Mỹ – Trung

Ổn định chuỗi cung ứng

Nếu căng thẳng hạ nhiệt, các ngành công nghiệp toàn cầu như điện tử, ô tô, năng lượng tái tạo sẽ được lợi nhờ chi phí giảm và nguồn cung ổn định.

Tác động đến giá hàng hóa

Giá nguyên liệu thô như đồng, nhôm, thép có thể giảm nhẹ nếu Mỹ – Trung dỡ bỏ rào cản thương mại.
Giá nông sản Mỹ như đậu nành, ngô sẽ tăng nếu Trung Quốc nối lại đơn hàng lớn.

Tái định hình liên minh chiến lược

Một số quốc gia có thể điều chỉnh chiến lược đối ngoại, tùy theo xu hướng mới trong quan hệ Mỹ – Trung. Việt Nam, Ấn Độ, Mexico có thể hưởng lợi nếu tiếp tục đóng vai trò “trung gian” sản xuất.

Vai trò của Việt Nam trong bối cảnh mới

Cơ hội

Việt Nam đang nổi lên là điểm đến thay thế cho chuỗi cung ứng nhạy cảm. Nếu Mỹ – Trung giảm căng thẳng:

Việt Nam có thể thu hút thêm đầu tư từ cả hai phía.
Xuất khẩu sang Mỹ và Trung tăng, đặc biệt là hàng điện tử, dệt may, nông sản.

Thách thức

Tuy nhiên, nếu đàm phán thành công quá mức, doanh nghiệp Việt có thể mất lợi thế cạnh tranh giá, khi hàng Trung Quốc quay trở lại thị trường Mỹ mạnh mẽ hơn.